Dalekowzroczność, obok krótkowzroczności i astygmatyzmu, jest jedną z najczęściej diagnozowanych wad wzroku. Bywa, że długo pozostaje nierozpoznana, gdyż dzięki zdolnościom kompensacyjnym oczu może nie dawać charakterystycznych objawów. Co warto o niej wiedzieć i na jakie objawy zwrócić uwagę, by nie dopuścić do rozwoju tej wady?
Co to jest dalekowzroczność?
Dalekowzroczność, znana również jako nadwzroczność czy hyperoptia, to wada wzroku, która charakteryzuje się problemami z ostrością widzenia na bliską odległość, przy zachowanym wyraźnym widzeniu przedmiotów odległych. Wiąże się to z nieprawidłowym załamywaniem promieni świetlnych w układzie optycznym – światło skupia się za siatkówką, a nie bezpośrednio na niej, jak w przypadku zdrowego oka.
Jak objawia się nadwzroczność, czyli hyperopia?
Często początki rozwoju dalekowzroczności trudno zauważyć – szczególnie w przypadku ludzi młodych nadwzroczność dzięki dużym zdolnościom kompensacyjnym potrafi latami nie dawać charakterystycznych objawów. Jednak w miarę jej rozwoju obniżająca się ostrość widzenia przedmiotów w bliskich odległościach zaczyna znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Kłopoty z wyraźnym widzeniem to jednak niejedyne symptomy, na które warto zwrócić uwagę. Nadwzroczność wiąże się też z innymi dolegliwościami, takimi jak:
- szybsze męczenie oczu, szczególnie podczas pracy wzrokowej w bliży,
- ból głowy i ból w okolicach gałki ocznej,
- częste łzawienie oczu,
- uczucie pieczenia i swędzenia oczu.
Jakie są przyczyny dalekowzroczności?
Istnieje kilka możliwych przyczyn dalekowzroczności, jednak najczęstszą jest po prostu genetyka. Nadwzroczność to wada, która może być dziedziczona. Jako genetyczne zaburzenie nadwzroczność ujawnia się zwykle już w młodym wieku i towarzyszy dalekowidzom praktycznie przez całe życie.
Inne przyczyny hyperoptii dotyczą budowy samego oka, która w przypadku występowania tej wady jest nieprawidłowa. U osób dorosłych rogówka cechuje się nieprawidłową budową, natomiast u dzieci to wynik nadmiernie kulistej gałki ocznej.
Dalekowzroczność może być również wynikiem długoletnich nieleczonych symptomów nadmiernej akomodacji.
Rodzaje dalekowzroczności
Nadwzroczność to wada, której wielkość określa się za pomocą dioptrii. Na tej podstawie wyróżnia się jej trzy rodzaje:
- mała – do +2,5 dioptrii
- średnia – od +2,5 dioptrii do +6 dioptrii
- duża – ponad +6 dioptrii
Jak zdiagnozować nadwzroczność?
Nadwzroczność diagnozowana jest podczas badania wzroku, które może obejmować testy ostrości wzroku oraz badanie refrakcji. Dlatego, gdy tylko zauważymy u siebie pierwsze niepokojące symptomy wskazujące na rozwój tej wady, powinniśmy jak najszybciej udać się do specjalisty na szczegółowe badania.
Metody korygowania – jakie okulary na nadwzroczność?
Niestety, nie ma żadnego leku na nadwzroczność. Najczęściej korekcja wady polega na noszeniu okularów lub soczewek kontaktowych, które pomagają skupić światło na siatkówce, poprawiając tym samym ostrość widzenia na bliską odległość. Wykorzystuje się w tym celu szkła jednoogniskowe o stałej dodatniej mocy na całej powierzchni, tzw. „plusy”. Dobór odpowiedniej korekcji odbywa się podczas badania u specjalisty - okulisty, optometrysty lub refrakcjonisty. Warto wiedzieć, że brak odpowiedniej korekcji wywołuje mocne obciążenie mięśni oka poprzez konieczność nieustannej, wzmożonej akomodacji. Takie nadwyrężanie oczu może prowadzić do pogłębiania się wady.
W niektórych przypadkach, u osób o ustabilizowanej wadzie (najczęściej po ukończeniu 21 r.ż.), może być również rozważana opcja leczenia chirurgicznego, polegająca na delikatnym nacięciu rogówki.
Dalekowzroczność a prezbiopia – jak rozpoznać różnicę?
Innym problemem, zbliżonym w objawach do nadwzroczności jest prezbiopia. Tzw. nadwzroczność starcza występuje u osób po 40 r.ż. i jest związana z naturalnym w tym wieku sztywnieniem soczewki oraz osłabieniem akomodacji oka. Choć prezbiopię i dalekowzroczność można korygować za pomocą odpowiednio dobranych soczewek o mocy dodatniej, nie powinno się ich ze sobą mylić i odpowiednio dobrać korekcję. Osoby po 40 r.ż. zmagające się z nadwzrocznością zaczynają mieć często problem ze złym widzeniem zarówno dali, jak i bliży. Dlatego w ich przypadku zamiast standardowych jednoogniskowych soczewek często lepiej sprawdzą się okulary progresywne.
Dalekowzroczność u dzieci
U małych dzieci niewielka nadwzroczność jest stanem fizjologicznym, związanym z rozwojem i kształtowaniem się gałki ocznej i całego układu optycznego. Wraz z dorastaniem oczy powinny jednak ulegać procesowi emmetropizacji, czyli korygować widzenie do momentu uzyskania stanu bez wady wzroku. Warto jednak pamiętać, że nie każda dalekowzroczność u dziecka będzie fizjologiczna. Jeśli wada jest duża, najprawdopodobniej nie zniknie samoistnie i należy ją korygować od najmłodszych lat, aby uniknąć trwałego niedowidzenia.
Warto pamiętać, że szczególnie u dzieci i młodzieży objawy nadwzroczności mogą być niemal niedostrzegalne. Często oczy kompensują pojawiającą się wadę przez stałe napięcie akomodacji, czyli gotowość gałki ocznej do dostosowywania się do oglądanego otoczenia zarówno przy patrzeniu w dal, jak i przy patrzeniu z bliska. Dziecko może nie odczuwać potrzeby sięgania po okulary korekcyjne, a wada może pozostać niezdiagnozowana. Dlatego tak ważne są regularne kontrole u specjalisty ochrony wzroku. Badanie pozwoli wykryć wadę na wczesnym jej etapie, a odpowiednio dobrana w profesjonalnym salonie optycznym korekcja wzroku za pomocą okularów, pozwoli ograniczyć jej rozwój w kolejnych latach.
Jak zapobiegać rozwojowi dalekowzroczności?
Nie istnieje złoty środek, który pomoże zapobiec pojawieniu się nadwzroczności. Warto jednak na co dzień dbać o wzrok, pamiętając m.in. o:
- dobrym oświetleniu podczas pracy wzrokowej oraz jak najczęstszym przebywaniu w naturalnym świetle,
- regularnych, krótkich przerwach dla oczu podczas intensywnej pracy z bliska,
- odpowiedniej diecie bogatej w witaminy wspierające funkcjonowanie narządu wzroku,
- regularnych badaniach wzroku.
Postępująca dalekowzroczność negatywnie wpływa na nasze codziennie funkcjonowanie oraz komfort życia. Dlatego w razie wystąpienia pierwszych objawów nie wolno ich bagatelizować, a jak najszybciej udać się do specjalisty na badanie wzroku, co pomoże uchronić nas przed dalszym rozwojem tej wady.
