Nikogo nie trzeba przekonywać, jak duże znaczenie w naszym codziennym życiu odgrywa ostre widzenie. Szczególnie dobrze wiedzą to osoby, które kiedykolwiek doświadczyły problemu, jakim jest rozmazany obraz w oczach. U jego podłoża często leżą zaburzenia akomodacji. Choć dotyczą na ogół osób starszych, mogą pojawić się również u młodych, co szybko daje o sobie znać podczas korzystania ze smartfonu czy komputera. Czym jest akomodacja oka i kiedy ulega zaburzeniu? Jak leczyć zaburzenia akomodacji oka?
Co to jest akomodacja oka?
Akomodacja polega na dostosowywaniu się kształtu soczewki oka do odległości obserwowanych obiektów. Obok refrakcji jest to drugi kluczowy proces zapewniający nam ostre widzenie do bliży i dali. Soczewka jest jednym z głównych elementów układu optycznego oka. Jej rolą jest załamywanie promieni świetlnych wpadających do oka w taki sposób, aby uległy one zogniskowaniu na siatkówce zawierającej komórki receptorowe (czopki i pręciki). Aby obrazy powstawały dokładnie na siatkówce, moc skupiająca soczewki musi podlegać precyzyjnej regulacji. Jest to możliwe dzięki zmianie napięcia drobnych mięśni oka.
Mięśnie oka – jak działają?
Większość z nas z pewnością słyszała o podstawowych elementach tworzących oko, takich jak rogówka, tęczówka, soczewka czy siatkówka. Oko, pomimo swoich niewielkich rozmiarów, jest jednak znacznie bardziej złożoną strukturą. Ważnym elementem jego anatomii są mięśnie oka, które są zlokalizowane wewnątrz i na zewnątrz gałki ocznej. Do mięśni wewnątrzgałkowych należy mięsień rzęskowy odgrywający kluczową rolę w akomodacji. Mięsień jest przytwierdzony do torebki soczewki za pomocą delikatnych więzadełek, które poprzez swoje napięcie mogą pociągać soczewkę i zmieniać jej kształt. Skurcz mięśnia rzęskowego powoduje rozluźnienie więzadełek i uwypuklenie soczewki, co zwiększa jej zdolność skupiającą. Z taką sytuacją mamy do czynienia podczas patrzenia na przedmioty położone blisko. Analogicznie, akomodacja do dali oznacza rozkurcz mięśnia rzęskowego, napięcie więzadełek i spłaszczenie soczewki. Moc skupiająca zmniejsza się, a to pozwala widzieć ostro na daleką odległość. W procesie akomodacji biorą udział również zwieracz i rozwieracz źrenicy, które regulują ilość światła docierającego do oka.
Na czym polegają zaburzenia akomodacji?
Zaburzenia akomodacji to grupa schorzeń okulistycznych, u których podłoża leżą nieprawidłowości w obrębie soczewki lub mięśnia rzęskowego. Zaliczamy do nich nadmierną akomodację (określają inaczej skurczem akomodacji) oraz niedostateczną akomodację, która w skrajnych przypadkach przyjmuje postać całkowitego paraliżu akomodacji.
Zaburzenia akomodacji – przyczyny
Najczęstszą przyczyną zaburzeń akomodacji jest starczowzroczność. Wraz z wiekiem soczewka traci swoją elastyczność. Prowadzi to do zmniejszenia jej zdolności skupiającej i w rezultacie nieostrego widzenia z bliska. Takie dolegliwości zazwyczaj dają o sobie znać po 40. roku życia i postępują do około 70. roku życia, kiedy zdolność zmiany kształtu soczewki całkowicie zanika. U osób młodszych zaburzenia akomodacji na ogół wynikają z nieskorygowanej wady wzroku i przebiegają pod postacią skurczu akomodacji.
Warto zdawać sobie sprawę, że zaburzenia akomodacji mogą towarzyszyć wielu innym chorobom. Nie oznacza to jednak, że wspomniane w odnośniku choroby są przyczyną tych zaburzeń. Zaburzenia akomodacji mogą współwystępować z najczęstszymi chorobami oczu. Zaburzenia akomodacji mogą być objawem guzów mózgu, choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego, cukrzycy, chorób zakaźnych, zatrucia, anemii czy infekcji górnych dróg oddechowych, jak również mieć związek z przyjmowanymi lekami lub używkami. Ich wystąpienie powinno więc skłonić nas do wizyty u lekarza.
Zaburzenia akomodacji – objawy
Dolegliwości zgłaszane przez osoby z zaburzeniami akomodacji obejmują:
- rozmazany obraz w oczach,
- trudności z czytaniem,
- problem z naprzemiennym patrzeniem na bliskie i dalekie obiekty,
- ból oczu,
- zmęczony wzrok,
- ból głowy,
- problemy z koncentracją.
Jak wyleczyć zaburzenia akomodacji?
W przypadku pacjentów z zaburzeniami akomodacji kluczowe jest znalezienie przyczyny odpowiedzialnej za dolegliwości. W tym celu lekarz przeprowadzi konieczną diagnostykę, która może obejmować zarówno badanie okulistyczne, jak i również badania obrazowe i laboratoryjne. Potrzebna może być też konsultacja z innymi specjalistami, na przykład neurologiem. W zależności od diagnozy lekarz może zdecydować się na wdrożenie różnych metod leczenia. Jeśli za zaburzenia akomodacji odpowiada najczęstsza przyczyna, czyli wada wzroku, to stosuje się korekcję okularową. W zaawansowanych przypadkach niezbędne może być przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.
Okulary na zaburzenia akomodacji
W wielu przypadkach skutecznym sposobem redukcji zaburzeń akomodacji okazuje się po prostu dobór odpowiednich okularów. Szkło okularowe staje się dodatkowym elementem optycznym w naszym narządzie wzroku, co pozwala skorygować nieprawidłowości dotyczące soczewki i przywrócić prawidłową pracę mięśni oka. U osób z zaburzeniami akomodacji zastosowanie znajdują różne rodzaje szkieł okularowych. To, jakie soczewki sprawdzą się najlepiej u danej osoby, zależy od typu i wielkości wady, jak również osobistych preferencji. Na przykład soczewki progresywne to wygodna opcja dla osób mających problemy z widzeniem zarówno z bliska, jak i daleka. Warte uwagi są też specjalne szkła do pracy i biura z oferty Hoya.
Zaburzenia akomodacji – jak dbać o wzrok?
Nie istnieje w pełni skuteczna metoda profilaktyki zaburzeń akomodacji. Nie oznacza to jednak, że nie mamy żadnego wpływu na wystąpienie u nas tego typu dolegliwości. Systematyczne wizyty u okulisty oraz codzienna higiena wzroku mogą przynieść bardzo dobre efekty.
Jak często badać wzrok?
Regularne badania wzroku to sposób na szybkie wykrycie nieprawidłowości w obrębie narządu wzroku. Jeśli chodzi o zaburzenia akomodacji, to szczególnie ważne jest bieżące kontrolowanie postępu wad refrakcji, czyli krótkowzroczności, dalekowzroczności i astygmatyzmu. Pozwala to dostosować moc szkieł i uchronić oczy przed przemęczeniem. Zmieniając okulary, warto postawić na produkt sprawdzonego producenta. W soczewkach jednoogniskowych Sync III zastosowano nowoczesne rozwiązania, które dodatkowo podnoszą komfort codziennego funkcjonowania i rozluźniają mięśnie oka.
Praca przy komputerze a higiena wzroku
Bardzo dużą rolę przypisuje się również odpowiedniej higienie wzroku. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób, które spędzają sporo czasu przed komputerem. Należy zwrócić uwagę na takie elementy jak prawidłowe oświetlenie miejsca pracy, odległość od ekranu i nawilżenie powietrza. Przede wszystkim jednak trzeba wyrobić sobie zdrowy nawyk w postaci regularnych przerw w pracy. 5-minutowy odpoczynek po każdej godzinie korzystania z komputera jest uważany za absolutne minimum. Warto ten czas przeznaczyć na aktywność fizyczną lub inną odprężającą czynność niewymagającą akomodacji do bliży. Można wykonywać również specjalne ćwiczenia na zmęczone oczy.
