Zapalenie spojówek – objawy, leczenie i czas trwania

Zapalenie spojówek to popularna choroba oczu, która powoduje nieprzyjemne objawy. Spuchnięte i zaczerwienione oko to tylko niektóre z nich. Sprawdź, jakie są rodzaje zapalenia spojówek i jak sobie z nim poradzić?

Zapalenie spojówki oka - co to jest?

Spojówka oka to błona śluzowa, pokrywająca gałkę oczną oraz wewnętrzną część powiek. Zapalenie spojówek jest stanem zapalnym i należy do najczęstszych chorób oczu. Objawia się obrzękiem spojówki oka, łzawieniem, swędzeniem, zaczerwienieniem oka, a czasem innymi dodatkowymi dolegliwościami, zależnie od przyczyny choroby. Najczęściej wystąpienie choroby ma podłoże alergiczne, bakteryjne lub wirusowe.

Objawy zapalenia spojówek:

zaczerwienione oko,
spuchnięte oko,
łzawienie,
wydzielina z oka,
ból oka,
uczucie piasku pod powiekami,
pieczenie oka,
uczucie dyskomfortu,
swędzenie oka,
światłowstręt.

Alergiczne zapalenie spojówek

Alergiczne zapalenie spojówek to jedno z najczęściej występujących schorzeń oczu, które zazwyczaj dotyka oboje oczu jednocześnie. Głównymi objawami są intensywny, uporczywy świąd, zaczerwienienie, obrzęk powiek oraz obecność śluzowej wydzieliny, która powoduje dyskomfort i uczucie „piasku” pod powiekami. Schorzeniu często towarzyszy katar sienny. Alergiczne zapalenie spojówek może mieć charakter sezonowy, związany np. z pyleniem roślin w określonych porach roku, lub całoroczny, spowodowany np. alergenami domowymi, takimi jak roztocza kurzu czy sierść zwierząt. Leczenie zwykle polega na unikaniu alergenów oraz stosowaniu leków przeciwhistaminowych i przeciwzapalnych, które łagodzą objawy i poprawiają komfort życia.

Bakteryjne zapalenie spojówek

Bakteryjne zapalenie spojówek najczęściej wywoływane jest przez bakterie takie jak paciorkowce i gronkowce. Choroba charakteryzuje się szybkim narastaniem objawów, które zazwyczaj pojawiają się najpierw w jednym oku, a następnie szybko przenoszą się na drugie. Typowymi symptomami są silne zaczerwienienie, obrzęk powiek oraz ropna wydzielina, która może powodować sklejanie rzęs i utrudniać otwarcie oczu po przebudzeniu (tzw. „sklejenie powiek”). Ze względu na obecność ropnej wydzieliny, chorobę często określa się jako ropne zapalenie spojówek. W niektórych przypadkach infekcja może przebiegać przewlekle, z łagodniejszymi, ale utrzymującymi się objawami.

Wirusowe zapalenie spojówek

Wirusowe zapalenie spojówek objawia się wodnistą wydzieliną, zaczerwienieniem i obrzękiem powiek. Może występować samodzielnie lub jako część infekcji wirusowej obejmującej cały organizm, jak grypa czy przeziębienie. Często towarzyszą mu pieczenie, swędzenie i światłowstręt, a powiększone węzły chłonne na szyi wskazują na aktywną odpowiedź układu odpornościowego.

Ile trwa zapalenie spojówek?

Często zastanawiamy się, ile trwa zapalenie spojówek? Alergiczne zapalenie spojówek ustępuje zazwyczaj po ograniczeniu kontaktu z alergenem. W przypadku bakteryjnego zapalenia spojówek ostry stan zapalny trwa około 5–7 dni, a dolegliwości zwykle ustępują w ciągu około dwóch tygodni. Wirusowe zapalenie spojówek zazwyczaj trwa od kilku dni do dwóch tygodni.

Czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe?

Bakteryjne i wirusowe zapalenie spojówek są zaraźliwe, ponieważ mają podłoże infekcyjne. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z wydzieliną z oka – wystarczy dotknięcie twarzy, wspólne korzystanie z ręczników, pościeli czy zabawek. Infekcja łatwo przenosi się z jednego oka na drugie, a także na inne osoby.

U dzieci zapalenie spojówek rozprzestrzenia się szczególnie szybko, ponieważ maluchy częściej dotykają oczu brudnymi rękami, mają trudności z przestrzeganiem zasad higieny i spędzają dużo czasu w grupie rówieśniczej, np. w przedszkolu czy szkole.

Z kolei alergiczne zapalenie spojówek nie jest zaraźliwe, ponieważ nie wynika z obecności drobnoustrojów, lecz z indywidualnej reakcji układu odpornościowego na konkretne alergeny, takie jak pyłki roślin, sierść zwierząt czy roztocza kurzu domowego.

Zapalenie spojówki oka - jak uniknąć zarażenia?

Jeśli u Ciebie lub domowników występuje zapalenie spojówek, warto szczególnie zadbać o higienę. Pamiętajcie o częstym i dokładnym myciu rąk, zwłaszcza przed i po dotykaniu okolic oczu i twarzy. Nie używajcie wspólnych ręczników, nawet tych przeznaczonych wyłącznie do rąk, ponieważ mogą one przenosić drobnoustroje.

Warto również unikać kontaktu z osobami mającymi objawy infekcji górnych dróg oddechowych, takie jak kaszel, katar czy gorączka. Jeśli chorujesz na zapalenie spojówek, zrezygnuj z noszenia soczewek kontaktowych i zamień je na okulary, dzięki czemu ograniczysz ryzyko pogłębienia stanu zapalnego oraz przenoszenia dodatkowych drobnoustrojów do oka.

Zapalenie spojówki - kiedy do lekarza?

Postępowanie w zapaleniu spojówek zależy od jego przyczyny. Podstawą jest utrzymanie higieny brzegów powiek oraz stosowanie kropli nawilżających, które łagodzą nieprzyjemne objawy. W przypadku alergii wskazane jest użycie kropli przeciwalergicznych. Większość zapaleń spojówek nie wymaga specjalistycznego leczenia, a jedynie odpowiedniej pielęgnacji i obserwacji.

W przypadku bakteryjnego zapalenia spojówek konieczne może być zastosowanie antybiotyku, o czym decyduje lekarz. Zapalenie spojówek zwykle leczy lekarz rodzinny, jednak jeśli pojawi się pogorszenie widzenia, silny światłowstręt lub dolegliwości utrzymują się dłużej niż zwykle, warto zgłosić się do okulisty.

Domowe sposoby na zapalenie spojówek

Wśród domowych sposobów łagodzenia objawów zapalenia spojówek warto wyróżnić przemywanie oczu sterylnym roztworem soli fizjologicznej lub specjalistycznymi preparatami do przemywania oczu, które można kupić w aptece. Do tego celu najlepiej używać jałowych gazików, które pozwalają delikatnie i bezpiecznie oczyścić okolice oka. Przemywanie można wykonywać kilka razy dziennie i jest szczególnie ważne przy bakteryjnym zapaleniu spojówek z ropną wydzieliną, która skleja rzęsy. Kolejnym skutecznym domowym sposobem są chłodne okłady, które przynoszą ulgę swędzącym i opuchniętym oczom. Warto pamiętać, że dawniej stosowano okłady i przemywania naparem z rumianku, jednak obecnie nie zaleca się takich metod, ponieważ rumianek może wywoływać reakcje alergiczne i podrażniać oczy.

Zapalenie spojówek a inne schorzenia oczu

Objawy zapalenia spojówek mogą być podobne do objawów innych stanów zapalnych oka i powiek. Na przykład uczucie pieczenia i swędzenia występuje także w zapaleniu brzegów powiek oraz alergicznym zapaleniu powiek. Z kolei spuchnięte oko, a właściwie obrzęk powieki, zaobserwujemy przy wystąpieniu jęczmienia lub gradówki. Ból oka i uczucie piasku w oczach to częste objawy obecności w oku ciała obcego w, ale taki dyskomfort może również wskazywać na tzw. suche oko.

Ostateczną diagnozę, dotyczącą występującej choroby, stawia lekarz na podstawie zgłaszanych dolegliwości oraz badania oka.

Zapalenie spojówek u dziecka

Zapalenie spojówek jest jednym z najczęściej występujących schorzeń oczu u dzieci. Może występować samodzielnie lub towarzyszyć infekcjom górnych dróg oddechowych. Najczęściej diagnozuje się u dzieci zapalenie spojówek o podłożu alergicznym lub bakteryjnym.

Ostre bakteryjne zapalenie spojówek zwykle rozpoczyna się gwałtownie w jednym oku, jednak szybko może rozprzestrzenić się na drugie. Charakterystyczne są silne zaczerwienienie oka oraz ropna wydzielina, która skleja powieki i rzęsy, utrudniając otwarcie oczu.

Alergiczne zapalenie spojówek jest reakcją na alergeny i niemal zawsze obejmuje oba oczy. Objawia się silnym świądem oraz zaczerwienieniem, a dolegliwości mają tendencję do nawracania, zwłaszcza sezonowo. U dzieci z alergicznym zapaleniem spojówek często występują także inne choroby atopowe, takie jak atopowe zapalenie skóry czy astma.

Zapalenie spojówek u starszych dzieci zwykle ustępuje samoistnie i nie prowadzi do powikłań. Jednak u niemowląt i noworodków przebieg choroby może być bardziej poważny. W takich przypadkach konieczna jest szybka diagnoza i leczenie, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się infekcji oraz poważnym powikłaniom, takim jak uszkodzenie oka czy, w skrajnych przypadkach, nawet utrata wzroku. Wczesna interwencja medyczna oraz odpowiednia higiena są kluczowe dla skutecznego leczenia i ochrony zdrowia oczu najmłodszych pacjentów.

Podsumowanie

Zapalenie spojówek to częsta dolegliwość, której nie należy lekceważyć, zwłaszcza u dzieci. Wirusowe i bakteryjne zapalenie spojówek jest zakaźne, dlatego oprócz dbania o higienę rąk i oczu, ważne jest monitorowanie objawów i konsultacja z okulistą.

W codziennej profilaktyce warto regularnie badać wzrok, co pozwala wykryć ewentualne problemy sprzyjające podrażnieniom i zapaleniom, takie jak suchość oka czy alergie. Noszenie okularów z odpowiednimi soczewkami chroni oczy przed szkodliwym promieniowaniem UV, kurzem oraz innymi czynnikami drażniącymi, co pomaga zapobiegać podrażnieniom i stanom zapalnym. Dodatkowo, unikanie spania w soczewkach kontaktowych zmniejsza ryzyko infekcji i pogorszenia stanu oczu.

Takie działania wspólnie pomagają utrzymać zdrowie oczu i ograniczyć ryzyko wystąpienia zapalenia spojówek.

Bibliografia:

Kurowska A., Czerwone oko, w: J. Szaflik, J. Izdebska i in., Okulistyka dla lekarzy rodzinnych, Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne, 2019, s: 62-64
Stodolska-Nowak A., Siwiec-Prościńska J., Zapalenie spojówek
https://podyplomie.pl/okulistyka/27463,zapalenie-spojowek [dostęp 17.06.24r.]
Prost M., Zapalenia spojówek u dzieci